Zamek w Golubiu
Czteroskrzydłowy konwentualny zamek krzyżacki z przełomu XIII i XIV wieku, wzniesiony na wzgórzu góruj±cym nad miastem, obecnie w granicach miasta Golub-Dobrzyń; zachowany w stylu gotycko-renesansowym.
W 1258 roku vila Golube została nadana biskupowi włocławskiemu Wolimirowi. Do końca XIII wieku znajdował się tu drewniany gród strzeg±cy przeprawy przez Drwęcę, który w 1293 roku na drodze wymiany pomiędzy biskupstwem włocławskim a Zakonem znalazł się w granicach państwa zakonnego.
W latach 1300-1311 wzniesiono mur obwodowy zamku górnego oraz dwa skrzydła (zachodnie i południowe) na siedzibę komtura krzyżackiego. W następnej fazie po 1330 roku rozpoczęto od strony północno-zachodniego narożnika budować nieistniej±c± dzi¶ wieżę na planie kwadratu (być może nie ukończon±).
Zamek w latach 1329-1333 próbował bezskutecznie zdobyć Władysław Łokietek. We wschodniej czę¶ci skrzydła południowego umieszczono kaplicę pod wezwaniem ¶w. Krzyża z prowadz±cym do niej ozdobnym portalem. Do kaplicy przylegały dwie cele pokutne, oraz kapitularz i infirmeria.
Komtur zajmował skrzydło zachodnie, a skrzydło północne przeznaczono na dormitorium braci zakonnych. Skrzydło wschodnie mie¶ciło zakrystię, refektarz i jeszcze jedn± salę. Na wschód od zamku zbudowano warowne przedzamcze z wieżami i basztami, które mie¶ciło stajnie, stodoły, spichlerze.
W 1410 roku zamek został zajęty przez rycerstwo polskie , jednak wkrótce zamek został zajęty przez wspomagaj±ce Krzyżaków oddziały Zakonu Kawalerów Mieczowych, co spotkało się kontrakcj± oddziałów polskich, które jesieni± 1410 roku pod wodz± starosty bydgoskiego Dobiesława Puchały herbu Wieniawa pobiły pod zamkiem w bitwie przeważaj±ce liczebnie wojska inflanckie.
Po podpisaniu I Pokoju toruńskiego w 1411 roku zamek zwrócono Krzyżakom. Podczas Wojny golubskiej w 1422 roku wojska polskie po ostrzale artyleryjskim z 14 dział rozpoczętym 20 sierpnia zdobyły miasto, a następnie w dniu 26 sierpnia zdobyto szturmem zamek, w trakcie którego zgin±ł komtur.
W wyniku ostrzału artyleryjskiego wojsk Jagiełły zamek był poważnie uszkodzony. Po jego odzyskaniu przez Krzyżaków więziono w nim dwóch polskich jeńców, którzy jednak zbiegli z zamku, o czym wiadomo z listu komtura toruńskiego z lata 1423 roku. Wkrótce system obronny zamku dostosowano do prowadzenia obrony za pomoc± broni palnej i w tym celu wybudowano dwie cylindryczne wieże od strony przedzamcza, które były poł±czone pomostem z gankami obronnymi.
Zamek po zniszczeniach był odbudowywany jeszcze w latach 1433-1449. Po wybuchu wojny trzynastoletniej w 1454 roku zamek opanowały działaj±ce w porozumieniu z Polsk± siły Zwi±zku Pruskiego, po czym król Kazimierz Jagiellończyk we wrze¶niu 1455 roku oddał go w dzierżawę swojemu dworzaninowi Grotowi z Ostrowa, a obsadził go wynajęty przez króla czeski najemnik Wilhelm Jenik z Mieczykowej, który otrzymał od króla starostwo w Golubiu.
W 1456 roku zamek otrzymał za zasługi od króla Ulryk Czerwonka (Oldrzych Czerwonka). W dniu 19 wrze¶nia 1460 roku zamek obległy najemne wojska krzyżackie pod dowództwem Bernarda Szumborskiego, jednak polska załoga zamku, któr± dowodził Andrzej Puszkarz, zdołała odeprzeć atak. Krzyżacy zajęli miasto Golub, ale zamku nie mogli zdobyć przez dwa lata.
Po uwolnieniu z czeskiego więzienia, miasto odbił Czerwonka w paĽdzierniku 1462 roku. Po zakończeniu wojny na podstawie II Pokoju toruńskiego z 1466 roku wł±czono go do Królestwa Polskiego przeznaczaj±c go na siedzibę starosty, którym został Ulryk Czerwonka. W 1511 roku na polecenie Zygmunta Starego zamek został wyremontowany.
W latach 1616-1623 przebudowany na polecenie siostry króla Zygmunta III Wazy królewny Anny Wazówny, która objęła starostwo golubskie-dodano wtedy m.in. póĽnorenesansowe attyki, budynek na przedbramiu, zmieniono kształt okien i dodano wieżyczki w narożach.
Tutaj po raz pierwszy wyhodowano w Polsce tytoń, który sprowadzono z Turcji. W 1623 roku w Golubiu przebywał król Zygmunt III Waza. Zniszczony w 1655 roku w czasie wojen szwedzkich. Na pocz±tku XVIII wieku wyremontowano wnętrza.
W czasie wojen napoleońskich w zamku mie¶cił się lazaret. Uszkodzony w 1842 roku oraz w 1867 gdy huraganowy wiatr zawalił czę¶ciowo attyki. W 1920 roku władze polskie urz±dziły w zamku muzeum. W 1937 roku wyremontowano dach i kilka pomieszczeń.
Po wojnie pierwsze prace zabezpieczaj±ce przeprowadzono w latach 1947-1953. Odbudowany i odrestaurowany w latach 1959-1966 oraz w trakcie kolejnych prac adaptacyjnych po roku 2006.
Ľródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek w Golubiu(dostęp 30.VIII.2015)
Wszelkie prawa zastrzeżone©2012 Janusz ¦wierkot, Beata Brachaczek-¦wierkot. Wszelkie materiały i zdjęcia zamieszczone na stronie należ± do ich autorów. Wykorzystanie zdjęć bez zgody autora jest zabronione.