Obiektem kultu w sanktuarium jest drewniana figurka, przedstawiająca Matkę Bożą z Dzieciątkiem. Wysoka na 74 cm rzeźba jest wydrążona z tyłu, jednak staranność, z jaką ją wykonano sprawiła, że jest zaliczana w grono tzw. Pięknych Madonn Tronujących. Maryja siedzi na tronie z wyprofilowaną poduszką. W lewej ręce trzyma Dzieciątko, prawą zaś podaje Mu jabłko. Szaty Matki Bożej i Jezusa zdobi polichromia, a charakterystyczną cechą rzeźby są starannie wykonane włosy. Dzieło to powstało najpewniej w XIV w., zaś jego wykonanie przypisuje się rycerzowi krzyżackiemu z zamku w Radzyniu Chełmińskim. Według legendy, figurkę Matki Bożej wyrzeźbił jeden z krzyżaków mieszkających na zamku w Radzyniu. Po pewnym czasie została ona umieszczona w kapliczce przydrożnej, wokół której pewnego razu ukazała się światłość. Wtedy to mieszkańcy w procesji przenieśli ją do kościoła w Radzyniu, jednakże Maryja na miejsce swego pobytu upodobała sobie właśnie ubogie miejsce w kapliczce. Tam też w cudowny sposób powrócił Jej wizerunek i znów otoczyła go jasność. Na skutek tych zdarzeń mieszkańcy postanowili wznieść Maryi kaplicę, a potem kościół poświęcony Narodzeniu Najświętszej Maryi Panny. Od początku figura Matki Bożej Rywałdzkiej otoczona była czcią. Stałego kultu Matki Bożej Rywałdzkiej nie przystopowały nawet zabory i polityka władz pruskich skierowana przeciwko zakonowi Kapucynów. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę ruch pielgrzymkowy do sanktuarium ożywił się jeszcze bardziej. Na uroczystości odpustowe przybywali tu także licznie cyganie, przez co Maryję z sanktuarium w Rywałdzie, nazywa się także Matką Bożą Cygańską. Przez wszystkie stulecia obserwowano tu cudowne uzdrowienia, o czym świadczyły liczne wota. Niestety nie zachowały się one do dziś, gdyż podczas II wojny światowej najpierw Niemcy, a potem Rosjanie obrabowali klasztor, a także zbezcześcili figurę okradając ją z koron i szat. Po zakończeniu działań wojennych i powrocie do Rywałdu kapucynów, odrodził się także ruch pielgrzymkowy, trwający po dziś dzień. Ważnym jest także fakt przybywania tu grupy pątników narodowości cygańskiej. Obecnie główne uroczystości odpustowe przypadają w rywałdzkim sanktuarium na niedzielę po 8 września, czyli święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Pierwsza świątynia, prawdopodobnie drewniana stanęła w Rywałdzie już w XIV w. Nie przetrwała ona jednak burzliwych dziejów Pomorza i spłonęła doszczętnie podczas wojny trzynastoletniej. Na jej miejscu wzniesiona została nowa, którą podczas potopu zniszczyli doszczętnie Szwedzi. Po tym wydarzeniu figurę przeniesiono do kościoła w Radzyniu. Figura Matki Bożej wróciła do Rywałdu pod koniec XVII w., gdy wybudowano tam kolejny drewniany kościół pod wezwaniem św. Sebastiana. Obecna, murowana świątynia w stylu barokowym powstała w latach 1710-1738, z inicjatywy kasztelana chełmińskiego Piotra Czapskiego. W latach czterdziestych osiemnastego stulecia przybyli tu Kapucyni, którzy utworzyli tu klasztor. Po kasacie zakonu, dokonanej przez władze pruskie, świątynią zaopiekowali się księża diecezjalni. Podczas okupacji hitlerowskiej klasztor zamieniono na obóz przejściowy dla Polaków. Pod koniec II wojny światowej świątynię ograbili Niemcy, zaś dzieła zniszczenia dopełniła armia radziecka, której żołnierze zdewastowali między innymi zabytkowe organy. W 1947 r. do Rywałdu powrócili Kapucyni, którzy opiekę nad sanktuarium sprawują do dziś.
źródło:http://www.sanktuariapolskie.info/diecezje/11/torunska/sanktuaria/256/sanktuarium-matki-bozej-rywaldzkiej(dostęp 31.VIII.2015)

Wszelkie prawa zastrzeżone©2012 Janusz Świerkot, Beata Brachaczek-Świerkot. Wszelkie materiały i zdjęcia zamieszczone na stronie należą do ich autorów. Wykorzystanie zdjęć bez zgody autora jest zabronione.